Er is nog nooit een zo digitaal verbonden generatie op aarde geweest. Binnen dertig jaar zijn we geëvolueerd van het internet als een luxe naar iets dat voor vrijwel iedereen overal beschikbaar is: een wereld van informatie en verbinding binnen de palm van onze hand.
Sociale medianetwerken zijn het meest diepgaande van alle toepassingen die het internet de wereld heeft gegeven. Van Facebook en Instagram tot Snapchat en TikTok: deze online communities zijn van nieuwigheid naar absolute noodzaak gegaan. En voor tieners en kinderen vormen deze netwerken vaak de basis van hun sociale leven.
Maar er zit een donkere kant aan dit alles. Met zoveel informatie binnen handbereik kan het soms moeilijk zijn om onderscheid te maken tussen feit en fictie, vooral voor jongere gebruikers. Verkeerde informatie en ‘nepnieuws’ op sociale media zijn overal aanwezig, en tieners zijn bijzonder kwetsbaar. En met de opkomst van AI en bots kan het zelfs nog moeilijker zijn om te bepalen wat echt is en wat niet.
Of u nu een ouder, voogd, leraar of mentor bent, er zijn proactieve stappen die u kunt nemen om tieners te helpen leren navigeren in een wereld vol desinformatie – en ontdekken hoe ze verantwoordelijke digitale burgers kunnen worden. Laten we eens kijken naar desinformatie als geheel en naar enkele recente voorbeelden van desinformatie die het echte gevaar laten zien waarmee onze tieners worden geconfronteerd.
Wat is verkeerde informatie? Verkeerde informatie versus desinformatie
Dus wat isdesinformatie? In een tijd waarin iedereen burgerjournalist kan zijn, kunnen gegevens en ervaringen immers vaak subjectief zijn voor degenen die ze delen. Maar is een onjuiste mening werkelijk nepnieuws?
Over het algemeen is verkeerde informatie valse of onnauwkeurige informatie die opzettelijk wordt verspreid om mensen te misleiden. Het kan de vorm hebben van digitale media (bijvoorbeeld artikelen, video’s of foto’s) van onbetrouwbare bronnen, maar ook van geruchten en roddels op verschillende platforms zoals WhatsApp en sociale netwerken zoals Twitter en Facebook.
Het belangrijkste verschil tussen desinformatie enniet correct informatie is dat desinformatie de lezers schade wil berokkenen. Het kan worden gebruikt om meningen te manipuleren, haat te verspreiden en aan te zetten tot geweld – net zo gemakkelijk als het wordt gebruikt om de waarheid te propageren.
En met ruim 5,6 miljard dagelijkse internetgebruikers, valse informatie vindt een snelle en uitgebreide uitlaatklep. De impact van desinformatie is verreikend en heeft aanzienlijke gevolgen voor het politieke, gezondheids- en sociale landschap – en de impact kan moeilijk ongedaan gemaakt worden.
Verkeerde informatie versus desinformatie: wat is het verschil?
Het is belangrijk om de verschillen tussen desinformatie en desinformatie te begrijpen. Verkeerde informatie is valse of onnauwkeurige informatie die zich zonder kwade bedoelingen verspreidt. Het wordt vaak onbewust gedeeld, met mensen die geloven dat het waar is.
Desinformatie daarentegen is een opzettelijke poging om valse informatie te verspreiden om mensen te misleiden of te manipuleren zodat ze iets onwaars geloven. Het wordt doorgaans met kwade bedoelingen verspreid. De twee raken echter vaak met elkaar verweven, omdat virale desinformatie een lucratief instrument wordt voor degenen die desinformatie willen verspreiden.
Hoe verspreidt verkeerde informatie zich zo gemakkelijk?
Verschillende factoren dragen bij aan de verspreiding van desinformatie – en elk daarvan speelt een rol in de reden waarom dit specifieke soort valse informatie zo wijdverbreid is.
1. Verkeerde informatie kan met één klik worden gepubliceerd
Denk eens aan het enorme aantal gebruikers dat online toegang heeft tot informatie. Elke gebruiker kan inhoud op internet publiceren, ongeacht of deze waar is of niet. Dit betekent dat gebruikers gemakkelijk en zonder gevolgen valse informatie kunnen verspreiden, zolang dit hun agenda dient.
Sommigen hebben geen andere agenda dan het zaaien van verwarring en chaos, en zo bijdragen aan de verspreiding van desinformatie. Een van de vele recente voorbeelden van desinformatie komt uit 2022 TikTok-video waarin wordt beweerd dat Disney World de alcoholleeftijd ter plaatse verlaagde naar 18 jaar.
De video kreeg snel grip, werd in slechts een paar dagen miljoenen keren bekeken en verspreidde zich over verschillende sociale mediaplatforms zoals Facebook, Instagram en Twitter. Het duurde niet lang voordat het verhaal werd opgepikt door ABC 10 News, wat de discussie verder aanwakkerde.
De verkeerde informatie zou kunnen worden herleid tot een blogpost op Nieuws over muizenvallen met de titel “De drinkleeftijd in Disney World kan worden verlaagd tot 18.” Hoewel geen enkele autoriteit of betrouwbare bron het verhaal had bevestigd, ging het snel viraal – en dat was precies wat de blog bedoelde.
Hoewel dit voorbeeld relatief onschuldig was, kan verkeerde informatie tot ernstige gevolgen leiden – en zelfs tot criminele activiteiten die anderen in gevaar brengen.
2. Verkeerde informatie voedt onze behoefte aan antwoorden
Denk eens aan een moment waarop je een bijzonder sappig stukje roddel hoorde, of nieuws dat te mooi leek om waar te zijn. Wat was uw reactie? Om het nieuws te delen en te verspreiden – in de hoop dat het ‘antwoord’ enige duidelijkheid en oplossing zou kunnen bieden.
Verkeerde informatie werkt op dezelfde manier, waarbij gebruik wordt gemaakt van onze behoefte aan afsluiting en bevestiging dat we gelijk hebben. We delen het zonder twijfel of aarzeling, waardoor we kwetsbaar zijn voor misleiding door onvolledige feiten of valse beweringen.
Verkeerde informatie kan tot massale verwarring en paniek leiden, vooral als het onderwerp gezondheid en veiligheid betreft. Dit soort informatie kan schadelijke gevolgen hebben voor het publiek, omdat het mensen kan misleiden tot het nemen van verkeerde beslissingen die schadelijk kunnen zijn voor hun fysieke of financiële welzijn.
Een ander belangrijk voorbeeld van desinformatie op sociale media was de recente wereldwijde pandemie. De COVID-19-pandemie bood een masterclass over hoe desinformatie in het digitale tijdperk kan worden verspreid en tot chaotische situaties kan leiden. In de beginfase van de pandemie werden veel ongefundeerde geruchten gepubliceerd – van de oorsprong van de ziekte tot de veronderstelde snode redenen achter vaccinaties en thuisblijvers.
Het enorme aantal berichten en inhoud dat over onjuiste informatie werd gepost, overschaduwde vaak de inspanningen van overheden en zorgaanbieders om de juiste informatie te verspreiden.
De kracht en snelheid waarmee dergelijke geruchten zich in het digitale tijdperk kunnen verspreiden, hebben het voor mensen nog belangrijker gemaakt om waakzaam te zijn bij het verifiëren van informatie voordat ze actie ondernemen. De desinformatie over COVID-19 weerhield sommige mensen er niet alleen van om de nodige voorzorgsmaatregelen te nemen, maar veroorzaakte op veel gebieden ook paniek en onzekerheid.
3. Verkeerde informatie werkt omdat we vertrouwen en verbinding verlangen
We leven in een tijdperk dat door velen het ‘post-waarheidstijdperk’ wordt genoemd. In deze tijd van zoveel informatie kan het moeilijk zijn om feit en fictie te scheiden.
Mensen hebben de neiging om bronnen te vertrouwen die hun overtuigingen en opvattingen over een onderwerp weerspiegelen, of de bron nu een expert is of niet. Het is vaak gemakkelijker om valse informatie te geloven, omdat deze reeds bestaande vooroordelen bevestigt in plaats van deze in twijfel te trekken.
Socialemediaplatforms hebben ook een rol gespeeld bij de verspreiding van desinformatie. We hebben de neiging informatie te vertrouwen die door vrienden of familie wordt gedeeld, zelfs als dit niet waar is, omdat we troost en verbinding zoeken in onze sociale netwerken. Deze afhankelijkheid van bekende informatiebronnen kan ons op een dwaalspoor brengen bij het controleren op nauwkeurigheid.
Politiek en trauma raken ook vaak vermengd in het gesprek. We willen vaak geloven dat iets waar is als het aansluit bij onze overtuigingen en kan worden gebruikt als hulpmiddel om een standpunt te ondersteunen. De waarheid wordt dan ondergeschikt aan wat we graag waar willen zijn, waardoor een echokamer van valse informatie ontstaat die onjuiste conclusies versterkt.
De Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2020 – met het “Pizzagate”-schandaal – is hiervan een voorbeeld in actie. De aanhoudende Russische invasie in Oekraïne is ook rijp voor de verspreiding van verkeerde informatie degenen die willen profiteren van het schandaal en het trauma dat met de gebeurtenis gepaard gaat.
Daarom is het essentieel om waakzaam te blijven bij het controleren van feiten of uitspraken die we op sociale media tegenkomen. We moeten meerdere bronnen voor een probleem zoeken voordat we aannames en oordelen maken. Het is ook belangrijk om rekening te houden met onze eigen vooroordelen en hoe deze onze besluitvorming kunnen beïnvloeden bij het beoordelen van informatie uit onbekende bronnen.
4. Verkeerde informatie levert geld op
Terwijl sommigen desinformatie verspreiden zonder dat dit de bedoeling is – en anderen chaos proberen te zaaien – is de realiteit dat virale inhoud vaak tot financieel gewin leidt. Sommige websites en digitale publicatieplatforms bieden prikkels om clickbait-koppen en -inhoud te promoten, die vaak valse of misleidende informatie bevatten.
Organisaties, bedrijven en zelfs natiestaten maken gebruik van desinformatiecampagnes om hun eigen belangen te behartigen. Ze maken gebruik van geavanceerde strategieën, zoals het creëren van nepaccounts en sokpoppen – neppersonages die worden gebruikt om leugens en valse informatie te verspreiden via sociale-mediaplatforms om de publieke opinie te beïnvloeden.
Het resultaat? Het publiek raakt steeds meer in de war en wantrouwig tegenover alle informatie, ongeacht de juistheid ervan. In werkelijkheid, een studie van de Universiteit van Oxford ontdekte dat 85% van de groepen die zich bezighouden met desinformatie over COVID-19-vaccins winst wilden maken met klikken en advertenties op hun sites.
Hoe ouders hun tieners kunnen helpen desinformatie te bestrijden
Met zoveel verkeerde informatie is het gemakkelijk om het gevoel te hebben dat je aan de verliezende kant van de strijd staat. Ouders kunnen hun tieners echter helpen op de hoogte te blijven door hen aan te moedigen kritisch na te denken over de informatiebronnen die zij consumeren.
1. Leer uzelf over verkeerde informatie
Weet je zeker dat alles wat je online leest waar is? Voordat u uw tiener kunt helpen, moet u ervoor zorgen dat u weet wat verkeerde informatie is en hoe u deze kunt opmerken. Begin met het lezen van het onderwerp en leer meer over hoe valse informatie zich online verspreidt.
Er zijn veel Online bronnen die u helpen om u te trainen in het herkennen en identificeren van verkeerde informatie. Leer hoe u de bronnen van valse informatie kunt opsporen en in twijfel kunt trekken, en help uw tiener hetzelfde te doen.
2. Help uw tiener verkeerde informatie te herkennen
Leer uw tiener om naar feiten en bewijsmateriaal te zoeken wanneer hij online informatie consumeert. Moedig ze aan kritisch na te denken over wat ze lezen door vragen te stellen zoals:
- Wie heeft dit artikel geschreven?
- Wat is hun standpunt?
- Waar haalden ze hun feiten?
- Welke informatie laten ze weg?
U kunt uw tiener ook leren feiten te controleren door betrouwbare bronnen te gebruiken, zoals vertrouwde nieuwswebsites. Laat ze een voorbeeld zien van verkeerde informatie op sociale media en kijk of ze de signalen kunnen herkennen.
3. Voer open gesprekken over verkeerde informatie
Verkeerde informatie kan een moeilijk onderwerp zijn om met uw tiener te bespreken, maar het is belangrijk om open gesprekken te voeren over de gevolgen ervan. Vraag hen hoe zij zich voelen als zij online valse informatie tegenkomen en moedig hen aan hun ervaringen te delen. Je kunt ook praktijkvoorbeelden van desinformatie – zoals in de politiek of in de reclame – gebruiken als gespreksaanzet.
Maak uw kind duidelijk dat schaamte en verlegenheid vaak een belemmering kunnen zijn om over desinformatie te praten. Herinner hen eraan dat het net zo belangrijk is om van hun fouten te leren en de gevonden feiten te gebruiken om hun beslissingen te onderbouwen.
4. Modelleer gezonde digitale gewoonten
Als ouder of voogd bent u het rolmodel van uw tiener als het gaat om het gebruik van digitale media. Laat ze zien dat verantwoorde internetgewoonten inhouden dat je betrouwbare bronnen gebruikt, informatie kritisch evalueert en openstaat om van fouten te leren. Als u dit doet, kan uw tiener de vaardigheden ontwikkelen die hij of zij nodig heeft om met vertrouwen verkeerde informatie te identificeren en te bespreken.
5. Oefen samen met het controleren van feiten
Moedig uw tiener aan om een actieve feitenchecker te worden en help hem te leren hoe hij websites of nieuwsverhalen op juistheid kan beoordelen.
Laat ze zien hoe ze bronnen zoals Snopes kunnen gebruiken om claims te onderzoeken en betrouwbare bronnen te vinden. Praat samen door het proces en help hen te begrijpen hoe ze beslissingen kunnen nemen op basis van feiten in plaats van op emoties. Een open tafel voor discussie kan uw tiener helpen het belang in te zien van het controleren van feiten en het verifiëren van informatie voordat ze deze delen.
6. Maak er een gewoonte van
Moedig uw tiener aan om het controleren van feiten tot een onderdeel van zijn dagelijks leven te maken door hem te leren altijd met een kritische blik te lezen en vragen te stellen als hij informatie tegenkomt die niet klopt.
Herinner hen eraan dat een geïnformeerde en betrokken burger betekent dat je actief op zoek gaat naar de waarheid uit betrouwbare bronnen. Het doel is niet om een bepaald wereldbeeld op te dringen, maar om een slimme consument van informatie te worden, zodat ze weloverwogen meningen kunnen formuleren.
7. Stel ze bloot aan verschillende perspectieven
Help uw tiener zijn horizon te verbreden door hem bloot te stellen aan verschillende standpunten over hetzelfde onderwerp. Dit kan het lezen van artikelen zijn die vanuit verschillende invalshoeken zijn geschreven, het luisteren naar podcasts met diverse gasten, of het bijwonen van evenementen die uitgebreide debatten en gesprekken bieden.
Het doel hier is om uw tiener te helpen begrijpen dat er zelden een zwart-witantwoord bestaat en om nooit bang te zijn om meerdere kanten van een probleem te onderzoeken. Door dit te doen, kunnen ze empathie ontwikkelen voor andere perspectieven en meer leren over de complexiteit van het echte leven.
8. Houd het onlineverbruik van uw tiener in de gaten
Het internet is een geweldige hulpbron, maar het kan ook een bron van onbetrouwbare en regelrecht valse informatie zijn. Maar ze kunnen het gebruik ervan niet langer vermijden; sociale media zijn zelfs een integraal onderdeel van het leven van tieners geworden.
Het is belangrijk om op de hoogte te blijven van wat uw tiener online consumeert en om eventuele gevaren met hem of haar te bespreken. Dit kan van alles zijn, van de privacy van hun persoonlijke gegevens tot de manier waarop ze omgaan met vreemden op internet.
Overweeg om te gebruiken een app voor ouderlijk toezicht van derden waarmee u inzicht krijgt in de manier waarop uw tiener zijn of haar apparaten gebruikt en een filter biedt dat geschikt is voor de leeftijd voor online-inhoud. Grenzen stellen aan het gebruik kan een cruciale stap zijn om uw tiener online veilig te houden.
De strijd tegen verkeerde informatie begint bij u
Als ouder weet u dat de liefde en het vertrouwen van uw tiener van onschatbare waarde zijn. Dat omvat ook waar ze online aan worden blootgesteld. Omdat er dagelijks zoveel informatie wordt gedeeld, is het van cruciaal belang om te weten wat uw tiener leest, bekijkt en herhaalt – en wat de mogelijke gevolgen daarvan zijn – voor de ontwikkeling van digitale veiligheid.
Het is belangrijk dat uw tiener begrijpt dat zelfs als een bericht er betrouwbaar uitziet, dit niet noodzakelijkerwijs betekent dat het waar is. Moedig ze aan om zelf onderzoek te doen naar elk stukje informatie dat ze te zien krijgen voordat ze het geloven en delen.
Praat met hen over het belang van het niet vertrouwen van alles wat ze lezen – en dat het beantwoorden van de vraag “Wat is verkeerde informatie?” zal een cruciaal onderdeel zijn van hun ontwikkeling.
Uiteindelijk zullen onze tieners wat we zeggen en doen ter harte nemen. Het is onze verantwoordelijkheid om hen te leren hoe belangrijk het is om geïnformeerd te zijn en kritische denkvaardigheden te ontwikkelen als het gaat om online-inhoud. Laat hen weten dat ze altijd bij u terecht kunnen als ze vragen hebben of hulp nodig hebben bij het verifiëren van informatie. Als u deze eenvoudige dingen doet, kunt u uw tiener online veilig houden.
Meer weten over internetveiligheid? Bekijk onze handige handleidingen en bronnen waarmee u veilig door het online tijdperk kunt navigeren. Bij Kidslox staan we achter je!
